HISTORIA LOTNISKA
Lotnisko Kętrzyn Wilamowo (dawniej pod nazwami Waischnuren I Rastenburg) jest obiektem wyjątkowo historycznym i położonym w rejonie o szczególnych walorach historycznych lotniczo – militarnych. Dla zaprezentowania zainteresowanym historią w niniejszym opracowaniu zaprezentujemy już znany nam RYS HISTORYCZNY (I) oparty na sprawdzonych faktach, pozyskane ZDJĘCIA i MATERIAŁY ILUSTRUJĄCE HISTORIĘ (II) oraz HISTORITCZNE PUBLIKACJE (III) o naszym lotnisku .
I. RYS HISTORYCZNY
1910 r. – w 7 lat po pierwszym locie Braci Wright (1903) – w firmie Friedricha Festa z Reszla wyprodukowano samolot projektu inżyniera Bloessa z Kętrzyna. Maszyna była jednopłatowcem z silnikiem o mocy 50 KM. Samolot miał 10 m długości i 14 m szerokości i ważył 450 kg.
1929 r. – nad terenami dzisiejszego lotniska Kętrzyn Wilamowo przeleciał ogromny sterowiec LZ 127 Graf Zeppelin. Prawdopodobnie podczas swojej podróży dookoła świata, która rozpoczęła się 7 sierpnia w Lakehurst i trwała miesiąc.
1929-1935 r. – Komunikację lotniczą Rzeszy z Prusami Wschodnimi – z Krainą Wielkich Jezior Mazurskich – utrzymywano z wykorzystaniem wodnosamolotu. Wodnosamolot Dornier Do X kursując do Giżycka zabierał do 100 osób, dysponując miejscami na 2 pokładach (na wyższym dla VIP, a na dolnym turystyczne).
Samolot „DO X” był handlowym statkiem powietrznym. Został zaprojektowany po pierwszej wojnie światowej w niemieckiej Dornier- Werke i zbudowany w roku 1929. W swoim czasie był zdecydowanie największym samolotem na świecie. Został wycofany z eksploatacji w 1935 r. Dalsze jego używanie było nieopłacalne w wyniku różnych problemów związanych z bezpieczeństwem.
Zamieszczone zdjęcie zostało wykonane przez mieszkańca Kętrzyna (Rastenburga) podczas lądowania na jeziorze Niegocin w Giżycku (Lotzen). Zainteresowani większą ilością szczegółów i informacji o tym ciekawym samolocie zapraszamy na:
http://forum.mazury.info.pl/viewtopic.php?t=1271
1929-1935 r. – W Rastenburgu (Kętrzyn) bardzo aktywnie funkcjonuje klub lotniczy i modelarski. Budują różne modele latające i organizują zawody modelarskie
1935r. -powstało lotnisko sportowe Weischnuren (obecnie Wajsznory) a po wojnie nazwane od nieistniejącego już majątku Wilhelmsdorf (obecnie Wilamowo), Kętrzyn Wilamowo.
1940 r. – lipiec podjęto decyzje o budowie tajnej kwatery Hitlera nazywanej „Wilczy Szaniec”. Stanowiła ona 200 budynków: schrony, baraki, elektrownie, dworzec kolejowy i najważniejsze – lotnisko.
1941 r. – grudzień oddano po przedłużeniu do użytku pas startowy . Był on przystosowany do obsługi samolotów (w wersji pasażerskiej) Ju-52 i czteromotorowych Focke-Wulf 200 Fw Condor .
1942 r. – w dniu 8 lutego zaraz po starcie z lotniska rozbił (zdetonował się) się samolot z Fritzem Todtem ministrem przemysłu zbrojeniowego III Rzeszy.
1944 r. – w dniu 20 lipca po nieudanym zamachu na Hitlera, z lotniska odleciał do Berlina samolotem typu „He 111” Claus von Stauffenberg oficer niemiecki, szef sztabu armii rezerwowej.
1944 r. – już po 20 listopada trwała ewakuacja supertajnej kwatery Hitlera – Wilczego Szańca oraz przygotowania do jej likwidacji.
1945 r. – od 24 stycznia w gierłowskim lesie nastąpiły potężne eksplozje. To saperzy armii niemieckiej likwidowali “Wolfsschanze”.
Od 1945 opustoszałe lotnisko wykorzystywała Armia Czerwona, następnie przygotowano do niektórych zadań/celów lotnictwa Wojska Polskiego.
1954 – 6 października o godzinie 13.00 z Lotniska Wilamowo wystartował samolot z więźniem stanu Stefanem Kardynałem Wyszyńskim, któremu asystowali oficerowie Służby Bezpieczeństwa. Internowanego Prymasa Polski przewożono z dotychczasowego miejsca uwięzienia w Stoczku Klasztornym do kolejnego miejsca odosobnienia, do Prudnika w województwie opolskim.
1973 – 11 czerwca zostaje utworzony Aeroklub Kętrzyński, jako terenowa jednostka organizacyjna Aeroklubu Polskiego.
1976 – wiosną zagospodarowanie kętrzyńskiego lotniska przez instytutową bazę „AGROLOT” miało na celu, w pierwszej kolejności, odtworzenie przeniesionego z Gryźlin poligonu służącego realizacji szerokiego programu badań agrolotniczych. Ważnym partnerem IL w tej pracy stała się WSR (AR) z Olsztyna. Do tego podstawowego zadania badawczego doszło zadanie wtórne – prowadzenie na lotnisku akcji szkolenia pilotów rolniczych, samolotowych i śmigłowcowych.
Byłe lotnisko Kwatery Adolfa Hitlera w Kętrzynie. Stan w chwili przejęcia przez IL w roku 1976.
Pieczątka poligonu doświadczalnego IL w Kętrzynie i PZL-106 Kruk podczas próby, w tle budynki lotniska
W latach 1976-78, na kętrzyńskim poligonie przebadany został cały wachlarz produkowanego w kraju latającego sprzętu agrolotniczego i jego wyposażeń (aparatury): samoloty An-2, PZL-106, Kruk, M-18 Dromader, M-15 Belphegor i śmigłowiec Mi-2. Obiektem badań były również dostępne wzorce zagraniczne: amerykański samolot Trush Commander i czechosłowacki Čmelak.
Działalnością kętrzyńskiego poligonu agrolotniczego bardzo interesowali się reprezentanci ZSRR, będącego w owym czasie głównym odbiorcą produkowanego w Polsce sprzętu agrolotniczego, oraz… Amerykanie, przedstawiciele kraju, gdzie agrolotnictwo było i jest rozwinięte najbardziej. Ci ostatni, wracając z odbytego w 1975 roku w Moskwie Międzynarodowego Kongresu Agrolotnictwa, odwiedzili Kętrzyn, gdzie urządzono dla nich ładny pokaz polskiego sprzętu agrolotniczego (ta demonstracja w powietrzu była chyba mimowolną zapowiedzią przyszłych mazurskich AirShow). Największe wrażenie zrobił na Amerykanach odrzutowy „rolnik” M-15 Belphegor. Raport z wizyty ukazał się wydawanym w Las Vegas magazynie WAA – World of Agricultural Aviation.
1976 r. – w Karolewie w Technikum Mechanizacji Rolnictwa powstała klasa o specjalizacji agrolotniczej. W procesie edukacji uczniowie korzystali z Ośrodka Doświadczalnego Instytutu Lotnictwa „Agrolot”.
1978 r. – zakończono prowadzone przez Instytut Lotnictwa badania w locie sprzętu agro na terenie lotniska kętrzyńskiego. IL zakończył wtedy w Kętrzynie program prac nad sprzętem agrolotniczym, ale przez następnych kilka lat kontynuowana była tam zapoczątkowana przez Instytut akcja szkolenia pilotów rolniczych. Miała ona od początku charakter nowatorski, a nawet eksperymentalny, gdyż szkolonymi do zawodu pilotów agro byli nie tylko studenci akademii olsztyńskiej, ale i bardzo młodzi chłopcy z miejscowego Technikum Mechanizacji Rolnictwa w Karolewie.
1983 r. – rozwiązanie przez Aeroklub Polski Aeroklubu Kętrzyńskiego ze względu na zanik działalności aeroklubowej i aktywności członków oraz brak zainteresowania władz lokalnych. Lotnisko ulega systematycznej degradacji i znika z mapy lotniczej Polski.
1998 r. – w wyniku przetargu lotnisko zostało zakupione przez osoby prywatne i podjęto działania dla przywrócenia znaczenia lotniska Kętrzyn Wilamowo ponownie w służbie Genaral Aviation i lotnictwa sportowo- rekreacyjnego.
1998 – 4 września – spotkanie założycieli Aeroklubu Krainy Jezior, podjęcie istotnych uchwał, uchwalenie Statutu oraz wybór władz Aeroklubu.
1998 – 18 września – pozytywne rozpatrzenie przez Aeroklub Polski wniosku o reaktywowanie Aeroklubu Kętrzyńskiego, funkcjonującego od tego momentu pod zmienioną nazwą – AEROKLUB KRAINY JEZIOR
1999 r. – 28-29 sierpnia – Festyn Lotniczy Kętrzyn – pierwsza z cyklu imprez lotniczych, popularyzujących lotnictwo. Początek ery ogromnej aktywności i intensywnej reaktywacji lotniska Kętrzyn Wilamowo. Domeną działalności Aeroklubu Krainy Jezior jako zarządzającego lotniskiem, stały się rajdy lotnicze, zloty, festyny i AirShow.
2000 r. – 12-13 sierpnia -kolejna (już druga) duża impreza lotnicza po nazwą FESTYN LOTNICZY MAZURY wyłącznie kontynuowana na lotnisku.
2001 r. – 6 października – w rocznicę do 6.10.1954, odsłonięcie Obeliska dedykowanego dla STEFANA KARDYNAŁA WYSZYŃSKIEGO i zrealizowano pierwszą uroczystość pn. DZIEŃ PAMIĘCI STEFANA KARDYNAŁA WYSZYŃSKIEGO- kontynuowana do chwili obecnej.
W ten sposób zapoczątkowano tworzenie – upamiętnianie na lotnisku Kętrzyn Wilamowo wybitnych osób i wydarzeń w formie PLENEROWEJ GALERII PAMIĘCI
2005 r. – … 8 październka – w ramach Uroczystości pn. DZIEŃ PAMIĘCI STEFANA KARDYNAŁA WYSZYŃSKIEGO, odsłonięto obelisk dedykowany dla Ojca Św. Jana Pawła II jako największego pielgrzyma lotniczego świata.
2007 r. – czerwiec – Aeroklub Krainy Jezior organizatorem, na lotnisku Kętrzyn Wilamowo MISTROSTW POLSKI W AKROBACJI SZYBOWCOWEJ I SAMOLOTOWEJ.
2008 r. – W dniach od 31 lipca do 3 sierpnia lotnisko Wilamowo stało się miejscem największej międzynarodowej imprezy lotniczej. Nigdy jeszcze tyle Antków (AN-2) nie uczestniczyło w Europejskich Zlotach. Został pobity absolutny rekord, bo przybyło 32 AN-y i ponad 50 innych samolotów, a największe wrażenie robiła dostojna i przykuwająca uwagę wszystkich – Dakota DC-3 ze Szwecji. Finałem Zlotu AN-ów w dniach 2 i 3 sierpnia był Festyn Lotniczy Mazury 2008 – organizowany po raz 10-ty, a więc Jubileuszowy. Wspaniałe pokazy lotnicze z udziałem wojskowego zespołu Biało – Czerwone ISKRY były wielką atrakcją dla mieszkańców regionu i licznych turystów.
2010 – 7 maja – postawiono i uroczyście odsłonięto obelisk dla upamiętnienia Ofiar Katastrofy pod Smoleńskiem. Przy tym obelisku, w każdą rocznicę katastrofy, w dniu 10 kwietnia organizowana jest pond regionalna uroczystość pn. APEL PAMIĘCI … OFIAROM KATASTROFY POD SMOLEŃSKIEM. Obelisk jest pierwszym w Polsce i jedynym postawionym na lotnisku.
2010 – 7-8 sierpnia – mazurskie pokazy w nowej formie. Nastąpiła zmiana nazwy z Festynu Lotniczego Mazury na Mazury AirShow, z głównymi pokazami w Giżycku, nad jeziorem Niegocin, ale również i nad lotniskiem Wilamowo. Pierwsza edycja mazurskich pokazów w nowej formie.
2011-2012 r. – podczas Mazury AirShow 2011 i 2012 gościem pokazów i lotniska Kętrzyn Wilamowo S-38 Sikorsky (zwany Latający Jacht Odkrywców), stanowiąc wielką atrakcję i to z wyraźnym akcentem historii z początków lotnictwa światowego…
Sikorsky S-38 to amerykańskim dwusilnikowy, dziesięciomiejscowy samolot – amfibią. Była to pierwsza szeroko produkowana amfibia latająca Sikorsky, służąca z powodzeniem dla linii lotniczych Pan American Airways i armii Stanów Zjednoczonych.
Samolot S-38 został opracowany w oparciu o doświadczenia z Sikorsky S-34 i S-36. Model samolotu dwusilnikowego S-38 po raz pierwszy wykonał lot w dniu 28 maju 1928 r.
W okresie przed II Wojna Światową intensywnie wykorzystywany do robienia dokumentacji – map Afryki.
2018 r. –3 sierpnia, w przeddzień Jubileuszowej (dwudziestej) edycji mazurskich pokazów lotniczych pn. „Mazury AirShow 2018” odbyła się uroczystość odsłonięcia obeliska dedykowanego TWÓRCOM I ANIMATOROM LOTNICTWA POSKIEGO W 100-LECIE NIEPODLEGLOŚCI POLSKI.
W czasie tej szczególnej uroczystości zostały również wręczone statuetki OSOBOWOŚCI 100-LECIA LOTNICTWA POLSKIEGO. Wyróżnieni zostali: gen.bry.pil. Mirosław Hermaszewski(kosmonauta), Krzysztof Radwan (Dyrektor MLP), inst. pil. Zygmunt Mazan (b. Dyrektor DL w ULC)oraz Siły Powietrzne RP.
W dniach 4-5.08. zrealizowano Jubileuszową edycję mazurskich pokazów lotniczych pn. Mazury AirShow 2018, z imponującym udziałem 14 wodnosamolotów , w tym Consolidated PBY Catalina – amerykańska patrolowa łódź latająca – samolot-amfibia zbudowany w 1935 w amerykańskiej wytwórni lotniczej Consolidated Aircraft Corporation.
Ten typ samolotów odegrał znaczącą rolę w rozpoznaniu lokalizacji floty Japońskiej podczas słynnej Bitwy pod Midway.
2022 r. – W dniu 24 września odbyła się uroczystość odsłonięcia jeszcze 2 kolejnych obelisków w PLENEROWEJ GALERII PAMIĘCI lotniska Kętrzyn Wilamowo.
Jeden dla upamiętnienia AGROLOTNICTWA, a drugi PILOTOM DOŚWIADCZALNYM.
Agrolotnictwo Polskie było pewnym fenomenem na skalę Światową, dające do budżetu Państwa wielkie wpływy dewizowe . Upamiętnienie tego -gospodarczego jest realizowany z inicjatywy pilotów środowiska Agrolotniczego.
Obelisk dedykowany PILOTOM DOŚWIADCZALNYM, którzy mieli bardzo istotny personalny wkład z narażeniem własnego życia w bezpieczeństwo oraz postęp w przemyśle lotniczym, został przygotowany z inicjatywy Klubu Pilotów Doświadczalnych.
II. ZDJĘCIA I MATERIAŁY ILUSTRUJĄCE HISTORIĘ
III. HISTORYCZNE PUBLIKACJE
